مکانیسم‌های بیولوژیکی

ورزش می‌تواند بر سطح هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون که نقش کلیدی در تنظیم سیکل قاعدگی دارند، تأثیر بگذارد. تمرینات ورزشی شدید ممکن است منجر به کاهش ترشح این هورمون‌ها شود که می‌تواند تأثیری مستقیم بر سیکل قاعدگی بگذارد.

مکانیسم‌های تأثیرگذار شامل:

- افزایش تولید اندورفین‌ها: این هورمون‌ها می‌توانند اثرات مثبتی بر روحیه و کاهش درد داشته باشند.

- کاهش هورمون‌های گونادوتروپین: کاهش این هورمون‌ها می‌تواند منجر به تأخیر در تخمک‌گذاری یا بی‌نظمی در قاعدگی شود.

- کاهش چربی بدن: کاهش چربی بدن به‌خصوص در زنان ورزشکار می‌تواند باعث کاهش تولید استروژن شود و به نوبه خود سیکل قاعدگی را تحت تأثیر قرار دهد.

تحقیقات نشان داده‌اند که زنان ورزشکار، به‌ویژه آن‌هایی که در ورزش‌های با شدت بالا فعالیت می‌کنند، ممکن است با مشکلاتی مانند آمنوره (عدم قاعدگی) مواجه شوند. برای مثال، مطالعه‌ای توسط Warren و Perlroth (۲۰۰۱) نشان داد که آمنوره در میان زنان ورزشکار نسبت به زنان غیرفعال بیشتر است. این امر به‌ویژه در ورزشکارانی که ورزش‌های استقامتی انجام می‌دهند، مشاهده شده است.

- کاهش درد قاعدگی: ورزش می‌تواند با افزایش جریان خون و تولید اندورفین‌ها، به کاهش درد قاعدگی کمک کند.

- بهبود خلق‌وخو: فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش علائم پیش‌قاعدگی مانند افسردگی و اضطراب کمک کند.

- تنظیم وزن: ورزش به کنترل وزن بدن کمک می‌کند که این امر می‌تواند تأثیر مثبتی بر سیکل قاعدگی داشته باشد.

- آمنوره: زنان ورزشکار به‌ویژه آن‌هایی که در ورزش‌های استقامتی فعالیت می‌کنند، ممکن است با مشکلاتی مانند آمنوره مواجه شوند.

- اختلالات هورمونی: کاهش چربی بدن و استرس فیزیکی ناشی از تمرینات شدید می‌تواند به کاهش تولید هورمون‌های ضروری برای تنظیم سیکل قاعدگی منجر شود.

- کاهش تراکم استخوان: آمنوره مرتبط با ورزش می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی شود.

*توصیه‌ها و راهکارها:

برای زنان ورزشکار، حفظ تعادل بین تمرینات ورزشی و سلامت قاعدگی بسیار مهم است. برخی توصیه‌ها شامل:

- مشاوره با متخصصین: زنان ورزشکار باید با متخصصین تغذیه و پزشکان خود در مورد برنامه‌های ورزشی و تغذیه‌ای مشورت کنند.

- تعادل در تمرینات: کاهش شدت و حجم تمرینات در صورت بروز مشکلات قاعدگی.

- تغذیه مناسب: اطمینان از دریافت کالری و مواد مغذی کافی برای حفظ سطح هورمون‌های طبیعی.

- استراحت کافی: استراحت و خواب کافی برای بهبود ریکاوری و کاهش استرس.

نتیجه‌گیری

تأثیر ورزش بر سیکل قاعدگی یک موضوع پیچیده است که نیاز به بررسی دقیق و رعایت تعادل دارد. ورزش منظم و مناسب می‌تواند به بهبود سلامت کلی و کیفیت زندگی زنان کمک کند، اما باید به‌طور مداوم سلامت هورمونی و قاعدگی نیز مورد توجه قرار گیرد. با مشورت با متخصصین و رعایت توصیه‌های بهداشتی، زنان می‌توانند از فواید ورزش بهره‌مند شوند بدون آنکه به سلامت قاعدگی خود آسیبی وارد کنند.

دکتر محمد مهرتاش- هیأت پزشکی ورزشی استان کرمان

منابع:                                                               

- Warren, M.P., & Perlroth, N.E. (۲۰۰۱). The effects of intense exercise on the female reproductive system. Journal of Endocrinology.

- De Souza, M.J., et al. (۲۰۱۴). Hormonal and metabolic mechanisms in women with exercise-associated menstrual disturbances. Exercise and Sp